भाईटीका 2081

 जदौ!

आज यमपन्चकको अन्तिम दिन भाईटीका,
दीदीबहिनीको हातबाट दाजुभाईले
सप्तरङ्गी टीका लगाउने दिन!
भौगोलिक रुपमा बहिनी सङ टाढा भएर
टीका लगाइमाग्न नपाएको
दशकौँ भैसक्यो!
किन किन मेसो मिलेको छैन!
आशा छ
आउने बर्ष जसरी पनि लगाउन पाइयोस्!
पुल्चोक क्याम्पस पढ्ने बेलामा
दशैँ तिहार विदामा घर आउँदा
खिचेको यो फोटोले
उतिबेलाको तिहारको सम्झना दिलाउँछ!
तिहार आउँदा
कार्तिकको अन्त्य वा मङ्सिर
लाइसकेको हुन्थ्यो!
घाँस अनि धान काटेर भित्र्याइसकेको समय हुनाले
हरियाली लगभग सकिइसकेओ हुथ्यो!
जाडो मौसम शुरु हुने बेला भएकोले
बिहान सेतो तुसारो देखिन्थ्यो
अनि पानी पनि चिसो हुन्थ्यो!
गाउँघरमा फुल रोप्ने चलन त्यत्ति हुन्थेन!
सयपत्री र मखमली फुल
निकै कम घरमा हुन्थ्यो!
हाम्रो घरमा भने
सयपत्री पराल ले छोपेर टन्नै राखिएको हुन्थ्यो!
तिहारमा फुलको माला लगाएर हिड्नु पनि
छुट्टै मज्जा लाग्थ्यो!
मलाई बहिनिले
जुम्लामै टीका लगाईदिने बेलासम्म
रातो र पहेलो टीकाको
लामा लामा घर्सा निधारभरी लगाएको याद छ!
त्यो बाहेक अरु रङ लगाइएन !
तर बहिनि काठमाडौं आएपछिको तिहारमा भने
सप्तरङ्गी टीको लगाएको याद छ!
तिहार भन्ने वित्तिकै
देउसी र भैलो को सम्झना आइहाल्छ!
टोली का टोली बनाएर
देउसी भैलो खेल्न आउँथे!
साँझ सम्म बालबालिकाहरु आउँथे भने
अलिक युवाहरु बेलुका आउँथे!
अहिले सन्स्कृति बचाउने भनेर
सबै देउसी भैलोमा कुदेका छन् !
तर मेरो अनुभवमा देउसी भैलो खेल्ने बालबालिकालाई
उति सहज लिन्नथे भने भैलो पनि दिन्नथे!
कतिले त बचन लगाउथे!
त्यसैले मैले आजसम्म
देउसी र भैलो खेलेको याद छैन
तर देउसी भैलो खेलेर
पाटेभात खाएर सबै रमाएको देखेर
मातापितालाई हाम्रो चिन्ता हुन्थ्यो होला!
त्यसैले घर अगाडिको
ठुला (बेछौटापाला) ढुङ्गाको आडमा
दालभात पकाइदिएर
बाहिरै बसेर खाएको याद छ!
मातापिताले
आफ्ना सन्तानको खुशी पनि चाहने
अनि आत्मसम्मान पनि नजाने गरेर
यसरी व्यवस्था गरेको उतिबेला पत्तै नहुने!
कहिले कहिले भने
देउसी भैलो समुहको बराबर
चामल, दाल र पैसो
घरबाट उठाइदिएर
साथिसङ पाटेभात खान
भाइबहिनिलाई दिएको याद छ!
म त त्यसरी गैइन!
अर्को कुरो जुनसुकै टोली भएपनि
हाम्रो घरमा जसरी पनि आएकै हुन्थ्यो!
कोहि कहिल्यै पनि खालिहात पठाइएन!
देउसी भैलो खेल्नेको आशिष लाग्छ भन्ने थियो!
अहिलेसम्म लागेको मान्नु पनि पर्छ!
केहि समयपछि
बहिनि सङै मितिनि बहिनि सङ पनि
टीको लगाउन थालियो!
त्यो केहि बर्ष चल्यो!
तर म काठमाडौं अनि बहिनि जुम्लामा भएपछि
मितिनि बहिनिसङ टीको लगाउन छुट्यो!
बहिनी बन्दना अ्मेरिका गएपछि
काठमाडौं मा प्रभा सङ टीको लगाएर
निधार रङ्याइयो!
पछि त प्रभा पनि अ्मेरिका!
त्यसपछि भने यो निधार रित्तै छ!
हुनत यसपाली
सकेसम्म भौतिक रुपमैभेटेर
टीको लगाउने वाचा थियो
तर त्यो पुरा हुने मेसो मिलेन!
अर्को पल्ट सके त्यसै गर्नुपर्ला!
यसपल्ट बहिनीले
समय मै पठाएको
भाईटीकाको मसला र उपहार पाईसकियो!
आज इन्टरनेट मार्फत
बहिनीको टीका र आशिर्वादले
निधार रङ्याइयो!
घरमा लक्ष्मी, सरस्वती र दुर्गाको रुपमा
प्रत्यक्ष प्रकट हुने आखिरीमा महिला नै हुन्!
हाम्रो घरपरिवार र जीवनमा
तिम्रो आगमनले सधैँ
हर्ष, उल्लास र शुभ समय
नै ल्याएको छ!
भाईटीकाको शुभकामना बहिनी!

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

कसरी फेरिँदैछन् कर्णालीका बस्तीहरू? इतिहासदेखि वर्तमानसम्म !

Image
  कसरी फेरिँदैछन् कर्णालीका बस्तीहरू? इतिहासदेखि वर्तमानसम्म ! कर्णालीका बस्तीहरूले हजारौं वर्षको अनुकूलन, प्राचीन खस साम्राज्यको उत्थान, पतन र आधुनिक नेपालको केन्द्रिकृत राज्यको सौतेनी व्यवहारको लामो यात्रा तय गरेका छन्। २१औं शताब्दीमा आइपुग्दा, सडक पूर्वाधारको विस्तार, राजनीतिक परिवर्तन र प्रविधिको विकासले यस क्षेत्रमा तीव्र भौतिक, सामाजिक र आर्थिक रूपान्तरण ल्याएको छ। वीरेन्द्रनगर र चन्दननाथ जस्ता क्षेत्रहरूमा अनियोजित शहरीकरणले वातावरणीय जोखिम र कृषि जमिनको क्षय निम्त्याएको छ भने, सिमीकोट, हाल्चे र धो जस्ता दुर्गम हिमाली बस्तीहरूमा पनि परम्परागत जीवनशैली र भौतिक संरचनामा असाधारण तीव्र परिवर्तन देखिँदैछ। पुरा यता पढ्नुहोस
Read more

Spatial Planning Practices in Nepal – A Rural and Regional Perspective

Image
  Spatial Planning Practices in Nepal – A Rural and Regional Perspectiv e ABSTRACT Planned development in Nepal is a recent phenomenon and may be traced to the beginning of Second World War. The concept of regional planning began during Party-less Panchayat system after the abolishment of autocratic Rana family regime. Although the initiatives for decentralization and regional administrative divisions of the country were in focus, the planning practices were primarily centralized, rural development based, focused on isolated sectors and spatially neutral. With restoration of democracy in 1990s, the planning practices of Nepal adopted decentralized, participatory, and bottom-up approaches with priority on spatially balanced development agenda adopting rural and regional development strategy. However, due to highly unstable governments and political movements, the implementation of those plans was not effective. With promulgation of federal constitution in 2015, the country adopted t...
Read more
Image
 पढाइका समयका कथाः दशैंमा पैसा आइनपुग्दा उ बेला म त्रि-चन्द्र बहुमुखी क्याम्पसमा प्रवीणता प्रमाणपत्र तहको प्रथम बर्षको पढाई! बसाई भने काठमाडौंको डिल्लिबजार स्थित कालिकास्थान मन्दिर नजिक! जुम्लामा टेलिफोन अहिले जस्तो व्यापक भैसकेको थिएन ! आपतकालिन महत्वपुर्ण संचारको लागि ‘दुर संचार संस्थान’ बाट फोन वा ‘आकाशवाणी’ गर्नु पर्थ्यो भने अन्य साधारण संचारको लागि चिठिपत्र लेख्नु पर्थ्यो! पढाइ खर्च जुम्लाबाटै पठाउनुपर्ने भएपनि पैसो पठाउन सजिलो र भरपर्दो माध्यम थिएन! अहिले जस्तो जुम्ला र काठमाडौं बिच न बस चल्थ्यो, न त हवाइजहाज! जस्ले गर्दा हाते गरेर कसै सङ्ग पैसा पठाउन सकिने अवस्था थिएन! उसैपनी जुम्ला र काठमाडौं आवतजावत गर्ने मान्छेहरु नै एकदम कम हुन्थे! कोहि भेटिएपनि दुबैलाई चिन्ने वा पैसो हातमा पुर् ‍ याउन सक्ने भन्ने संभावना नगन्य नै हुन्थ्यो! समाधान चाहि राष्ट्रिय बाणिज्य बैंकमा खाता खोलेर जुम्लाबाट उक्तखातामा पैसो पठाउन नै भरपर्दो र सजिलो हुनेभयो! मैले पुतलीसडक स्थित सिंहदरबार शाखामा खाता खोलेर कारोबार गर्न शुरु गरे! खाता खोल्न न्युनतम रु १,००० बचत गर्नेपर्ने हुन्थ्यो जस्ले गर्दा अनावश्यक...
Read more